1-30 KASIM AKCİĞER KANSERİ FARKINDALIK AYI
Akciğer kanseri, normal akciğer dokusundan olan hücrelerin kontrol dışı çoğalarak akciğer içinde bir kitle (tümör) oluşturmasıyla başlar. Dünyada erkekler arasında en sık görülen kanser türü olup kadınlarda ise 3. sırada yer almaktadır. 2018 yılında dünyada 2 milyona yakın yeni vaka ve 1,7 milyon ölüm gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Dünya çapında ve ülkemizde kanserden kaynaklanan ölümlerin en yaygın nedenidir. Bu nedenle de tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunudur.
Akciğerde tümör görülmesini tetikleyen çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Sigara, puro ve pipo kullanımı, pasif içiciler (tütün dumanına maruz kalanlar), toksik gazlara maruz kalma, asbest, hava kirliliği ve akciğer hastalıkları (geçirilmiş verem hastalığı) bu hastalığa yakalanma riskini arttıran faktörler arasında yer almaktadır.
Akciğer kanserinin neden olduğu bulgu ve şikâyetlerin oluşumu için birkaç yıl geçer ve hastalık ileri evreye gelinceye kadar fark edilmeyebilir. En sık görülen belirtiler; geçmeyen veya giderek kötüleşen öksürük, öksürürken kan veya kanlı balgam çıkarmak, derin nefes alırken, öksürürken veya gülerken kötüleşen göğüs ağrısı, iştahsızlık, halsizlik, yorgunluk ve kilo kaybı, ses kısıklığı, nefes darlığı, sürekli tekrarlayan veya geçmeyen bronşit veya zatürre gibi akciğer enfeksiyonlarıdır.
Bu kanser türü için etkin bir tarama yöntemi henüz mevcut olmayıp tütün kontrolü, akciğer kanserine karşı mücadelenin temel ve en etkin aracıdır. Ulusal Tütün Kontrol Programı çerçevesinde toplumdaki tüm bireyleri, tütün ürünlerinin sağlık, ekonomik, çevresel ve sosyal zararlarından korumak amaçlanmaktadır.
21 KASIM DÜNYA KOAH GÜNÜ
KOAH [Kronik (Müzmin) Obstrüktif (Tıkayıcı) Akciğer Hastalığı] solunum yollarında mikroplarla oluşmayan bir iltihaplanmaya bağlı oluşan ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. Toplumda 40 yaş üstü her 5 kişiden birinde KOAH vardır. Oysa 10 KOAH hastasının sadece biri doktora başvurmuş ve doğru tanı alabilmiştir. Bu durumda, ülkemizde bulunan 3-5 milyona yakın KOAH'lı hastanın sadece 300-500 bini kendisinde hastalık olduğunu bilmektedir. Küresel Hastalık Yükü Çalışması verilerine göre tüm dünyada 3. ölüm nedeni haline gelen KOAH, tüm ölümlerin de %5.5’inden sorumludur. KOAH, tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu olmasına karşın, kamuoyu tarafından yeterince bilinmeyen bir hastalıktır.
KOAH gelişimi için tüm dünyada en yaygın görülen risk faktörü başta sigara olmak üzere pipo, puro, nargile vb. olmak üzere tütün ve tütün ürünlerinin kullanılmasıdır. Bunun dışında düşük sosyoekonomik düzeye sahip olmak, biyomas yani odun, tezek, kök benzeri yakıtların yanmasına bağlı olarak gelişen iç ortam hava kirliliği, yoğun egzoz dumanı vb. dış ortam hava kirliliği, tozlu-dumanlı işyerlerinde çalışmak ve hareketsiz yaşam tarzı önemli risk faktörleri içerisinde yer almaktadır.
KOAH’da en sık görülen belirtiler nefes darlığı, öksürük ve balgam çıkarmadır. Sigara içen kişiler öksürük ve balgamı kanıksarlar ve bu nedenle doktora başvurmazlar. Efor sırasında nefes darlığı çeken kişi, yol yürümek istemez, günlük işlerini azaltır, markete gitmeye çekinir ve zamanla evden çıkmamayı tercih eder hale gelir. Bu şekilde giderek artan fiziksel aktivite azalması, hastanın yaşam kalitesini bozarak hastalığın ilerlemesine neden olur, sakatlık ve ölüme yol açar.
KRONİK AKCİĞER HASTALIKLARINDAN KORUNMA YOLLARI
KOAH ve Akciğer Kanseri gibi hastalıklar ilerleyici karakterde olmasına karşılık önlenebilir ve tedavi edilebilirdir. Bu hastalıklardan korunmanın en önemli yolu sigara içmeye hiç başlamamaktır. Sigara içen bireyler için ise ilk iş sigarayı bırakmak amacıyla hekime başvurmak olmalıdır. COVID-19 pandemisinin yaşandığı şu günlerde COVID-19 hastalığının kronik akciğer hastalığına sahip olanlarda ve sigara içenlerde çok daha ciddi seyrederek ölüm riskini artırması nedeniyle sigarayı bırakmak bir fırsat olarak görülmelidir. Bu kapsamda sigara içen bireyler, Ardahan İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde açılan Sigara Bırakma Polikliniğine ALO 171 çağrı merkezi veya 04782114000 (Dahili: 1141/1144) numaralı telefonları arayarak randevu alıp sigarayı bırakmak için ilk adımı atabilirler. Bunun dışında, diğer zararlı toz ve dumandan uzak durulması, grip ve zatürre aşılarının yapılması, fiziksel aktivitenin önerilmesi ve uygulanmasının sağlanması; hem hastalık gelişimi, hem de hastalığın ilerlemesi ve kötü sonuçlarının önlenmesinde önemli bir adımdır. Yeterli bir fiziksel aktivite için ağır egzersizlere gerek yoktur, haftanın çoğu günleri yapılan orta yoğunluktaki fiziksel aktivite yeterlidir. Herkesin yapabileceği bir aktivite olan yürüyüş, düzenli fiziksel aktivitenin sağladığı hemen tüm yararları sağlayabilmektedir. Ayrıca COVID-19 hastalığı akciğerde zatürre adı verilen enfeksiyonlara neden olarak akciğerde geçici ve kalıcı hasarlara neden olabildiği için maske, mesafe ve hijyen kurallarına uymaya özen gösterilmelidir.
Ardahan İl Sağlık Müdürlüğü